‘Wenen: stad van contrasten’
Inleiding
Het is al weer lang geleden dat er in het Joods Historisch Museum te Amsterdam de tentoonstelling te zien was met de titel ‘Joden in Wenen rond 1900. Een cultuur van contrasten’. Bekende namen werden in de tentoonstelling voor het voetlicht gebracht: Schönberg, Freud, Kokoschka en Herzl. Maar zij zijn slechts enkelen van de vele Joden die zo’n belangrijke rol speelden in het rijke culturele leven van Wenen in de eerste decennia van de vorige eeuw. Een tijd die wordt gekenmerkt door zowel belofte als door dreiging.
Wenen was één van de grote culturele hoofdsteden (zoals Parijs en Berlijn) waar het Joodse leven een prominente bijdrage leverde aan wetenschap, kunst en literatuur. Maar waar dit leven ook grote tegenstellingen kende zoals tussen arm en rijk, traditie en vernieuwing, Keizerrijk en socialisme, synagoge en koffiehuis en tussen West en Oost Europese tradities. In zekere zin zijn deze contrasten nog altijd actueel: vanuit ons eigentijds perspectief zien we Oostenrijk en Wenen als een scharnierpunt in de 20ste eeuwse (Joodse) geschiedenis.
Programma
In deze reis van het Studiecentrum willen we deze ‘contrasten’ beter leren kennen. We willen genieten van de vele bijzondere en mooie bijdragen die Joden hebben geleverd aan kunst en literatuur. Met werk van o.a. Oskar Kokoschka, Friedrich Hundertwasser, Koloman Moser en schrijvers als Elias Canetti en Stefan Zweig. En we willen kennis nemen van de vele Joodse geleerden die belangrijke bijdragen aan onze cultuur hebben geleverd. Al deze voorbeelden kleuren ons reisverhaal door de geschiedenis, maar daarnaast willen we de actualiteit zien van het moderne Wenen waarin plaats is voor herdenking, voor nieuw Joods leven en voor viering en samenkomst.
Op het programma staan ontmoetingen met kehillot, bezoeken aan het Joods Museum, de Judenplatz, koffiehuizen – zoals Café Landtmann, de favoriet van Freud -, het Joods monument, verschillende synagogen, zoals de liberale gemeente Or Chadash, waar belangstellenden kunnen deelnemen aan de dienst. Verder zijn de moeite waard: een bezoek aan Palais Bloch-Bauer, het Museum Leopold, het Atelier van Klimt, Palais Ephrussi (De haas met de ogen van Barnsteen) en het huis-museum van Freud.
Voorpret
Tevoren gaan wij de reis voorbereiden in september in een bijeenkomst met de deelnemers. Wij leren dan elkaar al een beetje kennen. Wie eerder in Wenen is geweest kan daarover vertellen. Met elkaar kunnen we nader uitstippelen wat we als groep en wat we ieder individueel willen meemaken.
Reisinformatie:
Verblijf in **** hotel in het centrum, directe ochtendvlucht Amsterdam-Wenen met Austrian Airlines, avondvlucht retour.
Reisdata 12 t/m 16 oktober, vanaf € 1385,- in een 2-persoonskamer o.b.v. logies en ontbijt. Toeslag 1-persoons kamer € 275,-
Het is ook mogelijk met de trein te reizen.
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
Inschrijving is geopend tot 1 augustus. De maximale groepsgrootte is 25 deelnemers.
Alle details vindt u hier:
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
Op internet zijn er uiteraard allerlei filmpjes, presentaties en verhandelingen te vinden over Wenen nu en over de geschiedenis van de stad.
Het plan is om de aanraders daartussen hier te verzamelen, dus blijf kijken!
Laatst toegevoegd:
Klik hier om een YouTube filmpje te bekijken, getiteld ‘Het mysterie van Wenen’. Het duurt 38 minuten en is van Arnout Weeda. Het gaat over zijn boek met de ondertitel ‘de creatieve zelfvernietiging van een vermolmd keizerrijk’.
Of lees dit reisverslag:
Een reisverslag: https://jonet.nl/spoorzoeken-in-wenen-de-joodse-horizon-reisverhaal/
Of kijk hier wat er in Wenen is te zien:
https://www.visitingvienna.com/
Kunst in Wenen te zien:
Oskar Kokoschka – Wien Staatsoper 1956
Allemaal godenbeelden op Freud’s bureau?!
Freud was ogenschijnlijk atheïst, maar op dieper niveau had hij een sterke identificatie met Mozes. De Traumdeutung, een omvangrijk boek over dromen , beschouwde hij als de openbaring van de geboden van het onbewuste, waar Mozes die van het bewuste had geopenbaard.
Natuurlijk ontbreken de dromen van Jozef bij Freud niet, inclusief diens megalomane aanspraken, die Freud wel herkende. Maar er is nog meer te melden. Van de vijf patiënten die Freud uitvoerig heeft beschreven, was Dora wel de opmerkelijkste.
Welnu, in dat boek aan haar gewijd legt Freud enkele principes van de psychoanalyse uit. “Wij beschouwen als betekenisvol elke uiting en elke herhaling, al lijkt die nog zo overbodig”. Getallen zijn nooit toevallig, maar kunnen ontraadseld worden, woorden bevatten vaak toespelingen op andere woorden die erop lijken. Namen onthullen een levensprogram. Dat alles is precies wat de rabbijnen over de Tora vertellen! Dora – Tora, het verschil is maar één letter. Net als bij Aton, de Egyptische éne god, en Adonai, de bijbelse god.
Zoals bekend meende Freud dat het monotheïsme door Mozes uit Egypte was geïmporteerd. Mozes was voor Freud dan ook juist de vreemde eend in de bijbelse bijt, net zoals Freud zichzelf beschouwde. Hij had niet voor niets allemaal godenbeelden verzameld in zijn huis Berggasse 19, te Wenen.
En ook: al zijn leerlingen waren Joods, op Jung na. Jung hield zich bezig met klopgeesten en telekinese. Freud vond dat maar occultisme en sprak Jung erop aan. “Zelfs in deze kamer zijn klopgeesten”, sprak Jung en op hetzelfde moment klonk een luide knal! Freud verbleekte en Jung meende daarin angst te ontdekken. Toen besloot Jung zijn eigen weg te gaan. Freud bleef zijn overige leerlingen met “zoon” aanspreken, om zo zijn vaderlijk gezag te kunnen uitoefenen; dat voelden zijn “zonen” terdege.
Over namen gesproken: Freud, vreugde, het lustprincipe; Jung, de archetypen van de oertijd; Adler (adelaar), het streven naar macht als sleutel voor het gedrag.
Em. Prof. dr. Marcel Poorthuis
Hoogleraar interreligieuze dialoog
Faculteit Katholieke Theologie te Utrecht
(Universiteit van Tilburg
M.J.H.M.Poorthuis@uvt.nl
Meer lezen over Freud’s houding ten opzichte van Mozes? Klik hier voor een column van Rob Cassuto.
